જો તુર્કી ના હોત, તો અંગ્રેજો ભારત આવ્યા ના હોત ! 600 વર્ષ જૂની ઘટના અને ભારતની ગુલામી વચ્ચે શું છે કનેક્શન ?

તુર્કીયે હાલમાં ભારતના દુશ્મન પાકિસ્તાનનો ખાસ મિત્ર બની ગયો છે. આ જ કારણ છે કે આપણા દેશમાં પણ તુર્કીયે વિશે ઘણી ચર્ચા થઈ રહી છે. તો આજે અમે તમને એક એવી ઘટના વિશે જણાવીશું જે 600 વર્ષ પહેલા બની હતી પરંતુ તેનું ભારતની ગુલામી સાથે પણ કનેક્શન છે. જો તુર્કીએ આ ના કર્યું હોત, તો અંગ્રેજો ક્યારેય ભારતમાં આવ્યા ના હોત.

આ તે સમયની વાત છે જ્યારે તુર્કીમાં ઓટ્ટોમન સામ્રાજ્ય હતું. આજના તુર્કીયેનું સૌથી મોટું અને સૌથી પ્રખ્યાત શહેર, ઇસ્તંબુલ, તે સમયે તુર્કીયેનો ભાગ નહોતું. તે સમયે ઇસ્તંબુલ કોન્સ્ટેન્ટિનોપલ તરીકે ઓળખાતું હતું. તુર્કી રાજાઓની નજર આ ભવ્ય શહેર પર લાંબા સમયથી હતી. આ શહેર વેપાર અને સંસ્કૃતિનું કેન્દ્ર હતું.

1453માં ઓટ્ટોમન સામ્રાજ્યના શાસક મહમૂદ બીજાએ કોન્સ્ટેન્ટિનોપલ પર હુમલો કર્યો. આ શહેર ખૂબ જ મુશ્કેલ યુદ્ધ પછી કબજે કરવામાં આવ્યું હતું. આ પછી તુર્કીના તત્કાલીન શાસકોએ આ શહેર દ્વારા યુરોપ અને એશિયા વચ્ચેનો જમીન વેપાર બંધ કરી દીધો. વેપાર બંધ થતાં જ આખી દુનિયામાં ગભરાટ ફેલાઈ ગયો અને નવા રસ્તા શોધવાનું શરૂ થયું.

તુર્કી શાસકોના આ નિર્ણયને કારણે યુરોપિયન વેપારીઓ નવા દરિયાઈ માર્ગોની શોધમાં નીકળી પડ્યા. આ સંદર્ભમાં ક્રિસ્ટોફર કોલંબસે 1492માં અમેરિકા શોધ્યું. પોર્ટુગીઝ વાસ્કો દ ગામા 'કેપ ઓફ ગુડ હોપ' પાર કરીને ભારત પહોંચ્યા.  

હવે દરિયાઈ માર્ગ શોધાઈ ગયો, યુરોપિયન વેપારીઓ ભારતમાં આવવા લાગ્યા. અહીંના મસાલા યુરોપમાં ઊંચા ભાવે વેચાતા હતા. 16મી સદીમાં અંગ્રેજો પણ ભારતમાં વેપારીઓ તરીકે આવ્યા હતા. બ્રિટિશ ઇસ્ટ ઇન્ડિયા કંપનીએ ભારતના વેપારને સંપૂર્ણ નિયંત્રણમાં રાખવા માટે અન્ય યુરોપિયન દેશોની કંપનીઓ સાથે પણ લડાઈ કરી.  

વેપારના નામે ભારતમાં આવેલા અંગ્રેજોને આ દેશ સોને કી ચીડિયા લાગ્યો. અહીં રહેલા સંસાધનો, મસાલા અને અન્ય ખનિજોએ અંગ્રેજોને ભારત કબજે કરવા માટે પ્રેરણા આપી. ભારતના તત્કાલીન શાસકો વચ્ચેના આંતરિક મતભેદો અંગ્રેજોએ પહેલાથી જ જોઈ લીધા હતા.  

બ્રિટિશ ઇસ્ટ ઇન્ડિયા કંપનીએ લગભગ 100 વર્ષ સુધી ભારત પર પોતાનો અંકુશ જાળવી રાખ્યો. આગામી 90 વર્ષ સુધી બ્રિટિશ તાજનો ભારત પર સીધું નિયંત્રણ રહ્યું. પરંતુ આ બધું એટલે થયું કારણ કે તુર્કીએ એક વેપાર માર્ગ બંધ કરી દીધો. તુર્કીયેનો કોન્સ્ટેન્ટિનોપલ પર કબજો અને ભારત પર બ્રિટિશ શાસન એ વિશ્વ ઇતિહાસની મુખ્ય ઘટનાઓ છે. (All Image AI)