Dalai Lama : 6 જુલાઈએ ભારતમાં શું થવાનું છે ? જેના કારણે ચિંતામાં છે ચીન

Dalai Lama Birthday Celebration : તિબેટીઓના સર્વોચ્ચ આધ્યાત્મિક નેતા દલાઈ લામાના ઉત્તરાધિકારી કોણ હશે, આ પ્રશ્ન ફક્ત તિબેટીયન બૌદ્ધ ધર્મના અનુયાયીઓના મનમાં જ નથી ઝબકી રહ્યો, પરંતુ આ નિર્ણયની ભારત-ચીનથી લઈને અમેરિકા-જાપાન સુધી મોટી અસર થવાની છે. 6 જુલાઈએ 90 વર્ષના થનારા દલાઈ લામા આ સમય દરમિયાન પોતાના ઉત્તરાધિકારીની જાહેરાત કરી શકે છે. હિમાચલ પ્રદેશના ધર્મશાળા જિલ્લાના મેકલિયોડગંજમાં દલાઈ લામાના જન્મોત્સવની તૈયારીઓ પૂરજોશમાં ચાલી રહી છે. ચીન પણ આ ધાર્મિક કાર્યક્રમ પર નજર રાખી રહ્યું છે, જે પોતે દલાઈ લામાના ઉત્તરાધિકારીની જાહેરાત કરવા માંગે છે. ધર્મશાળામાં નિર્વાસિત તિબેટીઓની સંસદ અને સરકાર આ ધાર્મિક કાર્યક્રમ માટે ભવ્ય તૈયારીઓ કરી રહી છે.

દલાઈ લામાએ સંકેત આપ્યા 

તિબેટીયન બૌદ્ધો વર્તમાન દલાઈ લામાના મૃત્યુ પછી આગામી ધાર્મિક નેતાની પસંદગી કરે છે. પરંતુ 14મા દલાઈ લામાએ સંકેત આપ્યો હતો કે તેઓ જીવતા છે ત્યારે તેમના ઉત્તરાધિકારીની જાહેરાત કરશે. તેમણે માર્ચ 2025માં તેમના પુસ્તક (વોઇસ ફોર ધ વોઇસલેસ)માં કહ્યું હતું કે તેમના ઉત્તરાધિકારી અને આગામી દલાઈ લામા ચીનની બહાર જન્મેલો હશે. તેમણે કહ્યું હતું કે તેમના 90મા જન્મદિવસે, તેઓ તેમના ઉત્તરાધિકારી વિશે મહત્વપૂર્ણ માહિતી આપશે.

દલાઈ લામા 1959માં ભારત આવ્યા હતા

ચીનમાં માઓ સરકાર સામે નિષ્ફળ બળવો થયા પછી દલાઈ લામા 1959માં તેમના હજારો અનુયાયીઓ સાથે ભારત આવ્યા હતા. દેશનિકાલ કરાયેલા તિબેટીઓનો સૌથી મોટો ગઢ ભારત છે. તિબેટી બૌદ્ધોની ધાર્મિક પરંપરાને નિયંત્રિત કરવાના ચીનના પગલાને નિષ્ફળ બનાવવાનો પ્રયાસ છે. સેન્ટ્રલ તિબેટીયન એડમિનિસ્ટ્રેશનના પ્રમુખ પેનપા ત્સેરિંગે કહ્યું છે કે 2 જુલાઈના રોજ વિશ્વભરના વરિષ્ઠ લામાઓ ધર્મશાળામાં ભેગા થશે. જ્યારે ચીન દલાઈ લામાની જાહેરાત કરીને તિબેટીયન બૌદ્ધો પર પોતાની પકડ સંપૂર્ણપણે મજબૂત કરવા માંગે છે. ચીન પહેલાથી જ તિબેટમાં બિન-બૌદ્ધોને સ્થાયી કરીને અને ત્યાંની શિક્ષણ પ્રણાલી અને ઇતિહાસ બદલીને આ કરી રહ્યું છે.

બે વર્ષની ઉંમરે દલાઈ લામા બન્યા

14મા દલાઈ લામાનો જન્મ 6 જુલાઈ 1935ના રોજ તિબેટના લ્હામો ડોન્ડુપ વિસ્તારમાં એક ખેડૂત પરિવારમાં થયો હતો. તેમનું સાચું નામ તેનઝિન ગ્યાત્સો છે. બે વર્ષની ઉંમરે તેમને નવા અવતાર તરીકે પસંદ કરવામાં આવ્યા હતા. પાંચ વર્ષની ઉંમરે, તેમને તિબેટ સ્વાયત્ત ક્ષેત્રની રાજધાની લ્હાસાના પોટાલા પેલેસમાં લાવવામાં આવ્યા હતા અને એક ભવ્ય સમારોહ દરમિયાન, તેમને તિબેટના સર્વોચ્ચ આધ્યાત્મિક નેતાનું બિરુદ આપવામાં આવ્યું હતું. 15 વર્ષની ઉંમરે તેમણે સંપૂર્ણ જવાબદારી સંભાળી હતી.

ચીન શા માટે ગુસ્સે છે ?

દલાઈ લામાના સંકેતોથી ગુસ્સે થયેલા ચીને કહ્યું છે કે ચીનની સરકાર અને તિબેટી લોકો નક્કી કરશે કે આગામી દલાઈ લામા કોણ હશે. તે કહે છે કે 1793ના કિંગ રાજવંશની પરંપરા અનુસાર, નવા ધાર્મિક નેતાની પસંદગી સંભવિત દાવેદારોમાંથી કરવામાં આવશે. ચીનની અંદરથી કોઈ આગામી દલાઈ લામા હશે. આ ચીનના રાષ્ટ્રીય કાયદા અને આદેશો અનુસાર થશે. તે નિર્વાસિત સરકારને પોતાના માટે ખતરો માને છે. જોકે, બૌદ્ધ નેતાઓ કહે છે કે ધર્મમાં માનતી નથી તેવી ચીનની સામ્યવાદી સરકાર આગામી દલાઈ લામાને કેવી રીતે પસંદ કરી શકે છે.

ચીને પંચેન લામા જાહેર કર્યા છે

ચીન 1989માં નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર વિજેતા દલાઈ લામાને અલગતાવાદી કહે છે. તેણે દલાઈ લામાના ફોટા અથવા તિબેટમાં તેમની સાથે સંબંધિત કોઈપણ ધાર્મિક ઘટના પર પણ પ્રતિબંધ મૂક્યો છે. તેણે પહેલાથી જ પંચેન લામાને દલાઈ લામા પછી તિબેટીયન બૌદ્ધ ધર્મના બીજા સૌથી મોટા ધાર્મિક નેતા તરીકે જાહેર કર્યા છે. જ્યારે દલાઈ લામાએ જે બાળકને પંચેન લામા બનાવ્યા હતા તેનું સ્થાન લગભગ બે દાયકાથી જાણી શકાયું નથી.

ભારત અને અમેરિકાની ભૂમિકા

ચીનની બહાર દુનિયામાં લગભગ 1.5 લાખ તિબેટીઓ રહે છે. આમાંથી લગભગ એક લાખ તિબેટી બૌદ્ધ અનુયાયીઓ ભારતમાં રહે છે, જેઓ અહીં અભ્યાસ કરે છે અને કામ કરે છે. આવી સ્થિતિમાં, એ પણ શક્ય છે કે આગામી દલાઈ લામા ભારતમાં રહેતા તિબેટી બૌદ્ધ હશે.

રાજકીય વિશ્લેષકો કહે છે કે ભારતમાં દલાઈ લામાની હાજરી ચીન માટે દુઃખદ બાબત છે. આ ભારતનો માનસિક ફાયદો છે. જોકે, ભારત તિબેટીઓને ચીન વિરોધી પ્રવૃત્તિઓ કરવાની મંજૂરી આપતું નથી.

અમેરિકાએ પણ કહી ચૂક્યું છે કે દલાઈ લામા તિબેટના ધાર્મિક નેતા દ્વારા ચૂંટાશે. તે દલાઈ લામાના ઉત્તરાધિકારીની ચૂંટણીમાં ચીનનું ચાલવા દેશે નહીં. યુએસ સરકારે 2024માં એક કાયદો પસાર કર્યો હતો. જેમાં ચીનને તિબેટને વધુ સ્વાયત્તતા આપવાનું કહેવામાં આવ્યું હતું.