શું ગુજરાતી મૂળના વૈજ્ઞાનિક સુનિતા વિલિયમ્સનો જીવ જોખમમાં છે? સુરક્ષિત લેન્ડિંગમાં એક નહીં ત્રણ-ત્રણ રિસ્ક

અવકાશયાત્રી સુનીતા વિલિયમ્સ અને બુચ વિલ્મોર 9 મહિના અને 13 દિવસ પછી આજે પૃથ્વી પર પાછા ફરશે. સ્પેસએક્સનું ડ્રેગન સ્પેસક્રાફ્ટ આ બંને સાથે પૃથ્વી તરફ આગળ વધી રહ્યું છે. અવકાશયાનનું લેન્ડિંગ અમેરિકાના ફ્લોરિડામાં દરિયાના પાણીમાં થશે, પરંતુ આ લેન્ડિંગ પણ ઓછું જોખમી નથી. અવકાશની દુનિયામાં નામના મેળવનાર અવકાશ વૈજ્ઞાનિકો આ ઉતરાણના માર્ગમાં આવનારા અવરોધોનો ઉલ્લેખ કરી રહ્યા છે. ચાલો જાણીએ કે ડ્રેગન સ્પેસક્રાફ્ટના સુરક્ષિત ઉતરાણના માર્ગમાં કયા અવરોધો આવી શકે છે?

જો સ્પેસક્રાફ્ટનું એન્ગલ બદલાયું તો શું થશે?
US મિલિટરીના ભૂતપૂર્વ સ્પેસ સિસ્ટમ કમાન્ડર રુડી રિડોલ્ફે ડેઈલી મેઈલને એક ઈન્ટરવ્યુમાં જણાવ્યું હતું કે સ્પેસક્રાફ્ટનું સુરક્ષિત લેન્ડિંગ માટે એક મોટો ખતરો સ્પેસક્રાફ્ટના એન્ગલ બની શકે છે. તેના આધારે એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે ડ્રેગન સ્પેસક્રાફ્ટના સુરક્ષિત લેન્ડિંગમાં પણ આવો જ ખતરો છે. ઇન્ટરનેશનલ સ્પેસ સ્ટેશનથી અલગ થયા પછી જો પૃથ્વીના વાતાવરણમાં પ્રવેશતી વખતે સ્પેસક્રાફ્ટનું એન્ગલ બગડી જશે તો તે આગના ગોળામાં ફેરવાઈ જશે અને અવકાશયાત્રીઓ સહિત સમગ્ર અવકાશયાન બળીને રાખ થઈ જશે.

કારણ કે પૃથ્વીના ગુરુત્વાકર્ષણમાં પ્રવેશ કરતી વખતે અવકાશયાનની ગતિ 27000 કિલોમીટર પ્રતિ કલાકથી ઘટવા લાગશે, પરંતુ આ સમય દરમિયાન જો અવકાશયાનનું એન્ગલ જરા પણ આઘું પાછું થયું તો બધું જ નાશ પામશે. જો અવકાશયાન તીક્ષ્ણ એન્ગલ લીધું તો ઘર્ષણ વધશે. ગરમી ઉત્પન્ન થશે અને તાપમાન 1500 ડિગ્રી સુધી જશે. સ્પેસક્રાફ્ટ પર લાગેલી હીટ શીલ્ડ સળગી શકે છે. આ કારણે અવકાશયાન બળી જશે અને તમામ અવકાશયાત્રીઓ માર્યા જશે. તેનાથી વિપરીત જો ઉથલા એન્ગલ લીધો તો અવકાશયાન પૃથ્વીની સપાટી સાથે અથડાઈને અવકાશમાં અનિશ્ચિત સમય માટે ચાલ્યું જશે. જો તે ભ્રમણકક્ષામાં અટવાઈ જાય તો તેને શોધીને પાછું લાવવું મુશ્કેલ બનશે.

જો થ્રસ્ટર્સ નિષ્ફળ જાય તો શું થાય?
રૂડી રિડોલ્ફીના જણાવ્યા અનુસાર, અવકાશયાનના સુરક્ષિત ઉતરાણમાં બીજો ખતરો થ્રસ્ટર ફેલ થવાનો છે. તેના આધારે એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે સુનિતા વિલિયમ્સ સ્ટારલાઇન સ્પેસક્રાફ્ટના થ્રસ્ટરની નિષ્ફળતાને કારણે અવકાશમાં ફસાઈ ગઈ હતી, જેમાં તે અવકાશમાં ગઈ હતી. હવે તે જે ડ્રેગન અવકાશયાનમાંથી પરત આવી રહી છે તેમાં 16 ડ્રેગન થ્રસ્ટર્સ છે, જે અવકાશયાનની ગતિને નિયંત્રિત કરે છે અને તેને અવકાશની ભ્રમણકક્ષામાં ગોઠવે છે.

DRACO થ્રસ્ટર્સ અવકાશયાનના ડાયરેક્શન આપે છે. જો એક થ્રસ્ટર 400 ન્યૂટન ફોર્સ પૈદા કરે છે તો 2400 ન્યૂટન ફોર્સ સ્પેક્રાફ્ટને પૃથ્વી સુધી લઈને જશે. જો આ થ્રસ્ટર્સ નિષ્ફળ જાય છે અને કામ કરવાનું બંધ કરે છે, તો અવકાશયાનને પાવર સપ્લાય અને ઓક્સિજન વિક્ષેપિત થશે. થ્રસ્ટર્સને ફરીથી સ્ટાર્ટ કરીને એસ્ટ્રોનોટ ધરતી પર પાછું ફરી શકશે અને આ એક પ્રકારનું રેસ્ક્યુ ઓપરેશન હશે. આ કામ માટે તેમની પાસે થોડાક જ કલાકો હશે. 

જો પેરાશૂટ નહીં ખુલે તો જીવ જોખમમાં મુકાશે
રિપોર્ટ અનુસાર, ત્રીજો ખતરો અવકાશયાનમાં સ્થાપિત 6 પેરાશૂટને ન ખોલવાનો છે. તેના આધારે એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે સુનીતા વિલિયમ્સને લઈને પૃથ્વી પર આવનાર ડ્રેગન સ્પેસક્રાફ્ટ જ્યારે પૃથ્વીથી 6000 ફૂટની ઊંચાઈ પર હશે ત્યારે તેના 2 ડ્રોગ પેરાશૂટ ખુલશે, જે અવકાશયાનને સ્થિર રાખશે. આ પછી જ્યારે તે પૃથ્વીથી 1800 ફૂટની ઊંચાઈ પર હશે, ત્યારે 4 પેરાશૂટ ખુલશે. જો આ છ પેરાશૂટ યોગ્ય સમયે નહીં ખુલે તો સ્પ્લેશડાઉન સમયે કેપ્સ્યૂલ ઝડપથી પાણી સાથે અથડાશે, જેનાથી અવકાશયાન અને અવકાશયાત્રીઓ માટે જોખમ ઊભું થઈ શકે છે.