ਬੰਬੇ ਸਟਾਕ ਐਕਸਚੇਂਜ ਤੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟਾਕ ਐਕਸਚੇਂਜ ਦੇ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ 1.4 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਘਾਟਾ

Jane Street Scandal: ਬੀਐਸਈ ਦੇ ਸ਼ੇਅਰ 10 ਜੂਨ ਨੂੰ 3,030 ਰੁਪਏ ਦੇ ਸਿਖਰ ਤੋਂ 22% ਡਿੱਗ ਕੇ 2,376 ਰੁਪਏ 'ਤੇ ਆ ਗਏ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬਾਜ਼ਾਰ ਪੂੰਜੀਕਰਨ 26,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਘੱਟ ਗਿਆ।

Jane Street Scandal: ਪਿਛਲੇ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ, BSE (ਬੰਬੇ ਸਟਾਕ ਐਕਸਚੇਂਜ) ਅਤੇ NSE (ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟਾਕ ਐਕਸਚੇਂਜ) ਦੇ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ 1.4 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਵੱਡਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਜੇਨ ਸਟਰੀਟ ਘੁਟਾਲਾ, ਡੈਰੀਵੇਟਿਵਜ਼ ਸੈਗਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਰੈਗੂਲੇਟਰੀ ਕਾਰਵਾਈ, ਵਾਲੀਅਮ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਗਿਰਾਵਟ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਡਾਊਨਗ੍ਰੇਡਿੰਗ ਕਾਰਨ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਵਿਕਰੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਬੀਐਸਈ ਦੇ ਸਟਾਕ ਜੂਨ ਦੇ ਸਿਖਰ ਤੋਂ 22% ਡਿੱਗ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਮੰਦੀ ਵਾਲੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਗਏ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਐਨਐਸਈ ਦੇ ਸਟਾਕ 18% ਡਿੱਗ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਮੰਦੀ ਵਾਲੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੇ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਲਈ ਗੰਭੀਰ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣ ਗਈ ਹੈ।

3 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ, ਸੇਬੀ ਨੇ ਅਮਰੀਕੀ ਕੁਆਂਟਮ ਟ੍ਰੇਡਿੰਗ ਫਰਮ ਜੇਨ ਸਟ੍ਰੀਟ 'ਤੇ ਇੱਕ ਸਨਸਨੀਖੇਜ਼ ਅੰਤਰਿਮ ਆਦੇਸ਼ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਤੋਂ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਈ ਗਈ ਅਤੇ ਇਸਦੀਆਂ 4,840 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀਆਂ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਬਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੇਬੀ ਨੇ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਕਿ ਜੇਨ ਸਟ੍ਰੀਟ ਨੇ ਨਿਫਟੀ ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਨਕਲੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਰਚੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਡੈਰੀਵੇਟਿਵਜ਼ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿੱਚ ਹੇਰਾਫੇਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਕਾਰਵਾਈ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਬਾਜ਼ਾਰ ਡਿੱਗ ਗਿਆ। ਡੈਰੀਵੇਟਿਵਜ਼ ਵਾਲੀਅਮ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਅਤੇ ਬ੍ਰੋਕਰੇਜ ਫਰਮਾਂ ਨੇ ਐਕਸਚੇਂਜ ਸਟਾਕਾਂ 'ਤੇ ਮੰਦੀ ਵਾਲਾ ਰੁਖ਼ ਅਪਣਾਇਆ।

ਬੀਐਸਈ ਦੇ ਸ਼ੇਅਰ 10 ਜੂਨ ਨੂੰ 3,030 ਰੁਪਏ ਦੇ ਸਿਖਰ ਤੋਂ 22% ਡਿੱਗ ਕੇ 2,376 ਰੁਪਏ 'ਤੇ ਆ ਗਏ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬਾਜ਼ਾਰ ਪੂੰਜੀਕਰਨ 26,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਘੱਟ ਗਿਆ। WWIPL ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਚੱਲਿਆ ਹੈ ਕਿ NSE ਦੇ ਮੁੱਲਾਂਕਣ ਵਿੱਚ 1.15 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਇਸਦੇ ਸ਼ੇਅਰ 21 ਜੂਨ ਨੂੰ 2,590 ਰੁਪਏ ਤੋਂ 18% ਡਿੱਗ ਕੇ 2,125 ਰੁਪਏ ਹੋ ਗਏ ਹਨ।

ਬ੍ਰੋਕਰੇਜ ਚੇਤਾਵਨੀਆਂ ਅਤੇ ਰੇਟਿੰਗ ਕਟੌਤੀਆਂ

IIFL ਕੈਪੀਟਲ ਨੇ BSE ਨੂੰ 'ADD' ਵਿੱਚ ਘਟਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਰੈਗੂਲੇਟਰੀ ਕਾਰਵਾਈ, ਡਿੱਗਦੇ ਵਾਲੀਅਮ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚੂਨ ਘਾਟੇ ਦੇ ਡਰ ਨੂੰ ਨੇੜਲੇ ਭਵਿੱਖ ਦੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ। ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵਧੇਰੇ ਰੈਗੂਲੇਟਰੀ ਸਖ਼ਤੀ, ਹੋਰ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਅਤੇ ਵਧਦੇ ਪ੍ਰਚੂਨ ਘਾਟੇ ਨਾਲ ਵਿਕਰੀ 'ਤੇ ਦਬਾਅ ਪਵੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਮੋਤੀਲਾਲ ਓਸਵਾਲ ਨੇ ਵੀ ਹਫਤਾਵਾਰੀ ਮਿਆਦ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਕਾਰਨ ਮਾਰਕੀਟ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦੇ ਡਰੋਂ, BSE ਦੀ ਰੇਟਿੰਗ ਨੂੰ ਘਟਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।

ਪਾਬੰਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੀ ਹਫਤਾਵਾਰੀ ਬੰਦ ਹੋਣ 'ਤੇ ਜੇਨ ਸਟਰੀਟ 'ਤੇ ਇਸਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤਾ। ਐਨਐਸਈ ਦਾ ਇੰਡੈਕਸ ਵਿਕਲਪ ਟਰਨਓਵਰ 21% ਡਿੱਗ ਕੇ 472.5 ਟ੍ਰਿਲੀਅਨ ਰੁਪਏ ਰਹਿ ਗਿਆ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ 601 ਟ੍ਰਿਲੀਅਨ ਰੁਪਏ ਸੀ। ਪ੍ਰੀਮੀਅਮ ਟਰਨਓਵਰ ਵਿੱਚ 40% ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ, ਜੋ ਕਿ ਮਾਰਚ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ। ਜੁਲਾਈ ਦੇ ਪਹਿਲੇ 8 ਸੈਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ BSE ਵਿਕਲਪ ਪ੍ਰੀਮੀਅਮ ADTO (ਔਸਤ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਟਰਨਓਵਰ) 25% ਡਿੱਗ ਗਿਆ।

ਪ੍ਰਚੂਨ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਵਧਦਾ ਘਾਟਾ

ਸੇਬੀ ਦੇ ਤਾਜ਼ਾ ਅੰਕੜਿਆਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 25 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚੂਨ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ F&O ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ 1.05 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 24 ਵਿੱਚ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਵਪਾਰੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 86.3 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 25 ਵਿੱਚ 96 ਲੱਖ ਹੋ ਗਈ, ਪਰ ਔਸਤ ਘਾਟਾ 86,728 ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 1,10,069 ਰੁਪਏ ਹੋ ਗਿਆ, ਜੋ ਕਿ 27% ਦਾ ਵਾਧਾ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਹਫਤਾਵਾਰੀ ਸਮਾਪਤੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ

ਸੇਬੀ ਦੇ 26 ਮਈ ਨੂੰ ਹਫਤਾਵਾਰੀ ਮਿਆਦ ਪੁੱਗਣ ਨੂੰ ਮੰਗਲਵਾਰ ਜਾਂ ਵੀਰਵਾਰ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਕਰਨ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਨੇ ਵਾਲੀਅਮ 'ਤੇ ਹੋਰ ਦਬਾਅ ਪਾਇਆ। ਐਨਐਸਈ ਨੇ ਮਿਆਦ ਪੁੱਗਣ ਦੀ ਤਾਰੀਖ 1 ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ ਬਦਲ ਕੇ ਮੰਗਲਵਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਬੀਐਸਈ ਨੇ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਚੁਣਿਆ। IIFL ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਹੈ ਕਿ BSE ਵਿੱਚ ਵਾਲੀਅਮ ਵਿੱਚ 10-12% ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸਦਾ ਮੁੱਲਾਂਕਣ 50x ਤੋਂ 45x ਅਤੇ ਵਾਜਬ ਮੁੱਲ 2,200 ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਘੱਟ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 11% ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਭਵਿੱਖ ਦੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ

ਉੱਚ-ਆਵਿਰਤੀ ਵਾਲੇ ਵਪਾਰੀ, ਜੋ ਕੋਲੋਕੇਸ਼ਨ ਸਰਵਰਾਂ ਰਾਹੀਂ 55-60% ਡੈਰੀਵੇਟਿਵ ਵਾਲੀਅਮ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਦੇ ਹਨ, ਹੁਣ ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੇਠ ਹਨ। ਰੈਗੂਲੇਟਰੀ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਨਵੰਬਰ 2024 ਤੋਂ ਲਾਗੂ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇੰਡੈਕਸ ਵਿਕਲਪ ਟਰਨਓਵਰ ਵਿੱਚ 9% (ਪ੍ਰੀਮੀਅਮ ਆਧਾਰ) ਅਤੇ 29% (ਕਾਲਪਨਿਕ ਆਧਾਰ) ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਹੈ। ਸਾਲ-ਦਰ-ਸਾਲ ਪ੍ਰਚੂਨ ਵਪਾਰੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ 20% ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਹੈ।